Lustgarten

 

Το Lustgarten μπροστά από το Παλαιό Μουσείο (Altes Museum).

Το Lustgarten (Κήπος Αναψυχής) είναι ένα πάρκο στο νησί των Μουσείων στο κέντρο του Βερολίνου-Μίτε, κοντά στο χώρο του πρώην Berliner Stadtschloss (Ανάκτορο του Βερολίνου) του οποίου αρχικά ήταν μέρος. Σε διάφορες εποχές της ιστορίας του, το Lustgarten χρησιμοποιήθηκε ως χώρος παρελάσεων, μαζικών συγκεντρώσεων και δημόσιο πάρκο.

Το Lustgarten από τον Τρούλο του καθεδρικού.

Η περιοχή του Lustgarten δημιουργήθηκα αρχικά ως κήπος για την κουζίνα του παρακείμενου Ανακτόρου τον 16^ο αιώνα, κατοικία τότε του Εκλέκτορα του Βρανδεμβούργου, πυρήνα του μετέπειτα Βασιλείου της Πρωσίας. Μετά την καταστροφή της Γερμανίας κατά τον Τριακονταετή Πόλεμο, το Βερολίνο αναπτύχθηκε εκ νέου από τον Φρειδερίκο Γουλιέλμο (τον Μεγάλο Εκλέκτορα) και την Ολλανδή σύζυγό του, Λουίζα Ερριέττα του Νασσάου. Ήταν η Λουίζα, με την βοήθεια του στρατιωτικού μηχανικού Johann Mauritz και του κηπουρού Michael Hanff, η οποία, το 1646, μετέτρεψε το πρώην μποστάνι για την κουζίνα σε επίσημο κήπο, με σιντριβάνια και γεωμετρικά μονοπάτια και του έδωσε το σημερινό του όνομα.

Το 1713, ο Φρειδερίκος Γουλιέλμος Α΄ έγινε βασιλιάς της Πρωσίας και έθεσε στόχο να μετατρέψει την Πρωσία σε στρατιωτικοποιημένο κράτος. Ξήλωσε τον κήπο της γιαγιάς του και μετέτρεψε το Lustgarten σε χώρο παρελάσεων καλυμμένο με άμμο: η Πάριζερ Πλατς κοντά στην Πύλη του Βρανδεμβούργου και η Leipziger Platz ήταν επίσης χώροι παρελάσεων εκείνη την εποχή. Το 1790, ο Φρειδερίκος Γουλιέλμος Β΄ επέτρεψε το Lustgarten να γίνει και ακόμα μια φορά πάρκο, αλλά κατά την Γαλλική κατοχή του Βερολίνου το 1806 ο Ναπολέων πάλι ασκούσε τα στρατεύματά του εκεί.

Στις αρχές του 19^ου αιώνα, το διευρυμένο και όλο και πιο πλούσιο Βασίλειο της Πρωσίας επιχείρησε μεγάλες αναπλάσεις στο κεντρικό Βερολίνο. Ένα μεγάλο, νέο κλασικό κτίριο, το Παλαιό Μουσείο (Altes Museum), κτίστηκε στο βορειο-δυτικό άκρο του Lustgarten από τον κορυφαίο αρχιτέκτονα Καρλ Φρίντριχ Σίνκελ, και μεταξύ των ετών 1826 και 1829 το Lustgarten επανασχεδιάστηκε από τον Peter Joseph Lenné, με κανονικά μονοπάτια που χωρίζουν το πάρκο σε έξι τομείς. Ένα σιντριβάνι ύψους 13 μέτρων στο κέντρο, που λειτουργούσε με ατμομηχανή, ήταν ένα από τα θαύματα της εποχής. Το 1871, το σιντριβάνι αντικαταστάθηκε από ένα μεγάλο ιππικό άγαλμα του Φρειδερίκου Γουλιέλμου Γ΄ από τον Άλμπερτ Βολφ. Τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος έγιναν στις 16 Ιουνίου 1871. Μεταξύ 1894 και 1905, η παλαιά προτεσταντική εκκλησία στη βόρεια πλευρά του πάρκου αντικαταστάθηκε από ένα πολύ μεγαλύτερο κτίριο, τον Καθεδρικό του Βερολίνου (Berliner Dom), που σχεδίασε ο Γιούλιους Ράσντορφ.

Το κύπελλο από γρανίτη στο Lustgarten, πίνακας του Johann Erdmann Hummel, 1831. 

Στις 21 Φεβρουαρίου 1829 μπροστά από το Παλαιό Μουσείο (Altes Museum) τοποθετήθηκε ένα τεράστιο γλυπτό κύπελλο (μπολ) από γρανίτη, το Granitschale im Lustgarten, διαμέτρου 6,91 μέτρων και βάρους 75 τόνων, που είναι γνωστό και ως Biedermeier World Wonder. Κατασκευάστηκε με εντολή του βασιλιά Φρειδερίκου Γουλιέλμου Γ΄ για να τοποθετηθεί στη ροτόντα, δηλαδή στο εσωτερικό, του Altes Museum, αλλά λόγω μεγέθους (έχει περίμετρο 21,7 μέτρα) αποφασίστηκε να τοποθετηθεί μπροστά από το μουσείο όπου βρίσκεται και σήμερα. Είχε χαρακτηριστεί “σύμβολο της πατρίδας”, “λατρευτικός βράχος” και “μύθος”. Το 1831 ο ζωγράφος Johann Erdmann Hummel το απεικόνισε σε διάφορες προοπτικές, λαμβάνοντας υπόψη τις αντανακλάσεις. 

Στα χρόνια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, το Lustgarten χρησιμοποιήθηκε συχνά για πολιτικές διαδηλώσεις. Οι Σοσιαλιστές και οι Κομμουνιστές έκαναν συχνά συγκεντρώσεις εκεί. Τον Αύγουστο του 1921, 500.000 άνθρωποι διαδήλωσαν κατά της βίας της εξτρεμιστικής δεξιάς. Μετά την δολοφονία του υπουργού Εξωτερικών Walther Rathenau, στις 25 Ιουνίου 1922, 250.000 διαμαρτυρήθηκαν στο Lustgarten. Στις 7 Φεβρουαρίου 1933, 200.000 άνθρωποι διαδήλωσαν κατά του νέου καθεστώτος του Ναζιστικού κόμματος του Αδόλφου Χίτλερ: λίγο αργότερα απαγορεύτηκε η δημόσια αντιπολίτευση στο καθεστώς. Κάτω από το καθεστώς των Ναζί, το Lustgarten μετατράπηκε σε χώρο μαζικών συγκεντρώσεων. Το 1934, πλακοστρώθηκε και το ιππικό άγαλμα απομακρύνθηκε. Ο Χίτλερ μίλησε σε μαζικές συγκεντρώσεις μέχρι ενός εκατομμυρίου ανθρώπων.

Στις 18 Μαΐου 1942 μια αντιστασιακή ομάδα με επικεφαλής τον Herbert Baum αποτελούμενη κυρίως από εβραίους, άνδρες και γυναίκες, προσπάθησε να καταστρέψει την προπαγανδιστική έκθεση Ο Σοβιετικός Παράδεισος  (Das Soviet-Paradies) στο Lustgarten με μια εμπρηστική επίθεση. Αυτό οδήγησε στην ανακάλυψη της ομάδας, τον θάνατο του κρατούμενου στην Γκεστάπο, Baum και την εκτέλεση τουλάχιστον 27 μελών της ομάδας. Σε μια “πράξη αντιποίνων”, το Κεντρικό Γραφείο Ασφαλείας του Ράιχ συνέλαβε 500 εβραίους στα τέλη Μαΐου και αμέσως δολοφόνησε τους μισούς. Το λίθινο μνημείο του Jürgen Raue που τοποθετήθηκε το 1981 τιμά μνήμη της ομάδας αντίστασης.

Το 1944, έλιωσαν το άγαλμα του Φρειδερίκου Γουλιέλμου Γ΄ που φιλοτέχνησε ο Άλμπερτ Βολφ για να επαναχρησιμοποιηθεί το μέταλλο στην πολεμική παραγωγή.

Με το τέλος του Β΄ΠΠ το 1945, το Lustgarten ήταν βομβαρδισμένος χερσότοπος. Η ΛΔΓ άφησε το λιθόστρωτο του Χίτλερ στη θέση του, αλλά φύτεψε δένδρα γύρω από τον χώρο παρελάσεων για να μειώσει την μιλιταριστική εμφάνιση. Ολόκληρη η περιοχή ονομάστηκε Πλατεία Μαρξ-Ένγκελς. Το Ανάκτορο κατεδαφίστηκε και αργότερα αντικαταστάθηκε από το νεωτεριστικό Ανάκτορο της Δημοκρατίας σε τμήμα του χώρου.

Ένα κίνημα για την αποκατάσταση του Lustgarten στον παλιό του ρόλο ως πάρκου άρχισε μόλις η Γερμανία επανενώθηκε το 1990. Το 1997, η Γερουσία του Βερολίνου ανέθεσε στον αρχιτέκτονα τοπίων Hans Loidl να επανασχεδιάσει την περιοχή στο πνεύμα του σχεδίου Lenné και οι εργασίες κατασκευής άρχισαν το 1998. Το Lustgarten διαθέτει τώρα σιντριβάνια και είναι ακόμα μια φορά πάρκο στην καρδιά του επανενωμένου Βερολίνου.

 

Πηγές

·         Lustgarten. en.wikipedia

·         Lustgarten (Berlin). de.wikipedia

·         Granitschale im Lustgarten. de.wikipedia

·         Johann Erdmann Hummel. de.wikipedia